Tiếng Hy Lạp, “Iris” có nghĩa là Cầu Vồng. Trong thần
thoại Hy Lạp, Iris là tín sứ của thần Zeus và nàng thường xuất hiện dưới hình
một chiếc cầu vồng. Nàng là người đưa tin trên đỉnh Olympus, Iris mang thông
điệp của các vị thần linh từ “con mắt Thiên Đường” xuống cho nhân loại trên
trái đất qua vòng cung cầu vồng rực rỡ. Từ
Iris cũng có nghĩa là “con mắt Thiên Đường” (the eye of Heaven). Iris, như ta
đã biết, là tên của một nữ thần Hy Lạp, một loài hoa, và nó còn có nghĩa là
tròng đen trong con mắt chúng ta. Điều này ngụ ý rằng mỗi chúng ta đều mang
trong mình một mảnh của Thiên Đường. Những người đàn ông Hy Lạp thường trồng
hoa Diên Vĩ tím trên mộ những người phụ nữ mà họ yêu thương để tỏ lòng tôn kính
nữ thần Iris, người mang sứ mệnh dẫn dắt những linh hồn phụ nữ này đến chốn
Thiên Đàng (the Elysian fields).
Diên
Vĩ là loài cây lưu niên có thân thảo vươn cao, lá hình lưỡi kiếm và những đóa
hoa to nhiều màu sắc với ba cánh và ba đài hoa rũ xuống. Có hơn 200 loài hoa
Diên Vĩ xinh đẹp khác nhau với các màu xanh da trời nhạt, tím, vàng, trắng,
hồng, cam, nâu đỏ…đa dạng như màu sắc cầu vồng. Hoa Diên Vĩ được xem như sứ giả
mang đến những điềm lành. niềm hy vọng. Ba cánh hoa Diên Vĩ đại diện cho lòng
Trung Thành, sự Khôn Ngoan và lòng Dũng Cảm. Hoa Diên Vĩ vàng là biểu tượng của
ngọn lửa và niềm đam mê
Hoa
Diên Vĩ đã từng được thấy ở sa mạc, đầm lầy hay cả miền Bắc cực Siberia lạnh
giá, nhiều nhất vẫn là ở các vùng khí hậu ôn hòa. Hoa Diên Vĩ thường được vẽ
trong những bức tranh tĩnh vật, như của các danh họa Vincent van Gogh, Monet…Có
nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải và phía Nam Châu Âu, hoa Iris đã từng được
những người Hy Lạp cổ đặt trên trán của Nhân Sư và trên vương trượng của đức
vua xem như là biểu tượng của quyền lực. Vào năm 1479 trước Công Nguyên, ở Ai
Cập, để ghi nhớ chiến công tại Syria, vua Thutmose III đã cho vẽ những bông hoa
Diên Vĩ trên bức tường ngôi đền thờ của mình.
Nhà
thờ La Mã xem hoa Lily là hiện thân của Đức Mẹ Đồng Trinh. Do có ba cánh đặc
biệt, fleur-de-lis cũng được làm hình ảnh tượng trưng cho Chúa Ba Ngôi linh
thiêng (the Holy Trinity).
Hoa
Diên Vĩ đã là biểu tượng của hoàng gia và sự che chở thần thánh suốt hàng thế
kỷ trên khắp thế giới. Loài hoa đầy sức thu hút này được rất nhiều người ngưỡng
mộ. Các vị vua chúa nước Pháp đã dùng nó làm biểu tượng hoàng gia và gọi nó là
Fleur-de-lis. “Fleur-de-lis”
có nguồn gốc từ tên “Fleur-de-Louis”, sau thời vua Louis VII, năm 1147. Theo
thời gian, tên đó chuyển thành “Fleur-de-luce”, có nghĩa là hoa của ánh sáng
(flower of light), cuối cùng đến ngày nay, nó được gọi là “Fleur-de-Lys”, hay
Flower of the Lily (Lily : Hoa Huệ Tây, Loa Kèn, Bách Hợp). Fleur-de-Lis đã là
biểu tượng của nước Pháp từ thế kỷ 13. Hoàng gia Pháp trang trí hoa Diên Vĩ
trên áo choàng, các đồ vật trong cung điện và trên những bức tường như biểu
hiện của sự toàn bích, ánh sáng và cuộc sống. Có nhiều truyền thuyết khác nhau
giải thích tại sao hoa Diên Vĩ được chế độ quân chủ Pháp chọn làm biểu tượng .
Tương truyền rằng, Clovis, vua nước Pháp triều đại Mêrôvê khi đối mặt với đội
quân thiện chiến của Alamanni (Đức) đến xâm chiếm vương quốc mình, ông đã nói
với hoàng hậu Clotida rằng ông sẽ theo đạo và chịu rửa tội nếu như Chúa phù hộ
ông đánh thắng trận đấu này (trước đó hoàng hậu đã nhiều lần khuyên chồng mình
vào đạo nhưng ông vẫn không nghe). Cuối cùng, ông thắng thật và nhận
fleur-de-lis làm biểu tượng. Tiếp đó, vào thế kỷ 12, vua Louis trở thành hoàng
đế nước Pháp đầu tiên khắc họa hoa Diên Vĩ trên chiếc khiên của mình. Nữ anh
hùng nước Pháp, Joan of Arc (Jeanne d’Arc) đã mang theo lá cờ trắng có biểu
tượng Chúa hộ mệnh của hoàng gia (hoa Diên Vĩ ) khi bà đánh bại quân Anh tại
Orléans (1429).
Ở Nhật, hoa Diên Vĩ tượng trưng cho chí khí anh hùng
và dòng dõi quý phái. Hoa Diên Vĩ là một phần quan trọng trong lễ hội mùa xuân
dành cho các bé trai.
Được xem như một loài hoa thiêng, người ta tin rằng
hoa Diên Vĩ có khả năng chữa bệnh và đã được dùng làm thuốc từ thời xa xưa. Vào
thế kỷ đâu tiên sau Công Nguyên, vị y sĩ Hy Lạp Dioscorides đã đưa ra bài thuốc
dùng rễ cây hoa Diên Vĩ uống với mật ong, giấm hay rượu vang để chữa ho, cảm
lạnh, khó tiêu và chứng đau thần kinh tọa. Rễ cây hoa Diên Vĩ cũng được dùng để
tạo hương thơm.
