Câu chuyện xảy ra ở thành phố Athens.
Theo truyền thuyết Oedipus Rex cho rằng Cadmus, người
lập thành phố Athens, tức giận thần Apollo nên giết chết vị thần rắn. Thần
Apollo tức giận nên có lời nguyền, dân Athens sẽ bị bệnh dịch cứ mưới năm sẽ có
một trân dịch lớn, giết hại ngàn người. Cho đến ngày kia những đứa con của
Camuds sẽ mắc vào lời nguyền nếu Laius (vua Thebes sau này) và vợ Jocasta khi
nào sanh ra một đứa con mà chân có bớt đỏ màu máu thì chính đứa bé này ngày kia
sẽ giết cha, rồi kết hôn với mẹ.
Vua Athens, Laius, sau khi nghe tin vợ mình, Jocasta,
sanh một bé trai khỏe mạnh, gót chân bé có một màu đỏ máu, trước rất vua mừng,
nhưng chợt nhớ đến lời nguyền truyền kiếp trăm năm trước nên vua lo sợ sai tên
hầu cận, đêm khuya phải đem đứa bé lên núi cao mà giết nó, rồi đem trái tim nó
về trình diện cho ta.
Người hầu cân nghe lời, nửa đêm đợi hoàng hậu ngủ yên,
tên này mới bồng đứa bé, rồi cưỡi ngựa chạy về dãy núi cao. Dãy núi cao đó tên
là Mt. Cithaeron. Đứa bé sơ sanh ngủ ngon lành, tên hầu cận không nỡ giết, nên
giao bé cho một kẻ chăn cừu trên triền núi Cithaeron, rồi đem một trái tim cừu
về trình diện vua Laius. Thấy trái tim con mình, vua Lauis bật khóc, nhưng làm
sao hơn được, vì lời nguyền này mà đứa bé con mình sẽ giết mình chết, rồi lấy
vợ mình. Kinh hồn chưa?
Tên chăn cừu ôm đứa bé, xuống làng chân núi mà xin sữa
cho bé, bé không chịu uống sữa cừu. Gõ ngay cửa nhà, người đàn bà ra mở cửa,
thấy bé dễ thương nên cho tiền tên chăn cừu mà mua đứa bé cho mình. Merope, vợ
vua Polybus (vua xứ Corynth) đặt tên bé là Oedipus Rex (Oedipus nghĩa là gót
chân đỏ hay gót chân sưng danh từ HyLạp cổ xưa). Đứa bé lớn lên khỏe mạnh, làu
thông võ nghệ, chân tay chắc nịt, gươm giáo, tên nỏ chàng làu thông. Ngày kia
lên trên đền thờ Delphi, thì gặp một giáo sĩ tiên tri Pythia lập lại lời nguyền
của Apollo là Oedipus sẽ giết cha và lấy mẹ làm vợ. Oedipus kinh hoàng, nên bỏ
xứ Corynth mà trốn đi xa. Trên con đường rong ruổi, chàng thấy một cỗ xe ngựa
chạy vùn vụt đến, trên xe có 2 người, chưa kịp tránh thì bánh xe ngựa cán ngang
chân chàng trai, tên lái xe lại vụt Oedipus một roi vào mặt rồi cười khoái trá.
Oedipus tức giận, dù chân bị thương nhưng chàng vẫn rượt kịp chiếc xe ngựa, ghì
cương ngựa lại hỏi thì tên hầu cận liền rút gươm đâm Oedipus. Chàng trai né
được, thuận tay anh bẻ gươm đâm trả lại tên tài xế, trên xe có một người trọng
tuổi cũng rút gươm đâm Oedipus. Bất khả tránh, Oedipus liền trở lưỡi gươm này
đâm lại luôn một phát. Giết luôn ông già này. Chuyện nhỏ bánh xe cán ngang
chân, nay trở thành ra chuyện giết người, nếu tên đánh ngựa có lời xin lỗi
chàng thì mọi chuyện xong rồi. Nay cán chân người ta rồi còn đánh người ta nữa
như vậy còn gì đạo lý nữa…
Giải quyết xong, Oedipus hướng về thành Athens (thành
phố vô cùng lộng lẫy nhất thời đó). Lúc này dân trong thành đang cực kỳ hoảng
hốt, vì thành Athens đang bị bệnh dịch. Cứ 10 năm thì đáo trở lại không ai trị
được bệnh dịch này. Đồng thời kèm bệnh dịch thì có thêm một hung thần Sphinx
(đầu người mình sư tử), xuất hiện mai chỗ này mốt chỗ kia. Hung thần này hay ăn
thịt người ta. Trước khi ăn thịt thì thần Sphinx hỏi nạn nhân một câu: “Con vật
gì mà ban mai thì đi bốn chân, trưa thì hai chân, chiều tối thì ba chân?” Nếu
trả lời được, thì lời nguyền sẽ được tan biến theo hình ảnh của hung thần
Sphinx. Dân chúng xứ Thebans không một ai trả lời được. Cùng lúc đó, vua láng
giềng Damasistratus được lính báo rằng vua Laius bị kẻ lạ mặt giết chết trên
con đường về thành Delphi. Như vậy hoàng hậu Jocasta trở thành góa bụa rồi. Vua
ban chiếu khắp xứ Creon, luôn thành Athens, nếu ai mà giết được hung thần
Sphinx thì nhà vua sẽ chia nửa giang sơn cho người đó, và gả em gái mình là
Jocasta cho người đó. Hung thần Sphinx rất dễ giết nếu giải được câu hỏi mà
hung thần hỏi trước khi bị giết thì thần Sphinx sẽ bị biến hình bốc hơi mất lên
cung đình Zeus. Phần thưởng được dán khắp ngã tư đường, từ mọi ngã đường về
thành phố Athens. Dân Thebans càng lúc càng chết nhiều hơn và hung thần Sphinx
xuất hiện thường xuyên hơn nữa. Dân xứ Creon kinh hoàng, thành phố Athens trở
nên hoang vắng như bãi tha ma. Không một ai dám ra khỏi nhà khi màn đêm kéo
đến.
Oedipus không biết chuyện này, chàng trai trẻ đi đến
cổng thành Athens thì thấy bảng treo của vua láng giềng Damasistratus cho ai giải
được câu hỏi của thần Sphinx thì sẽ cưới được em gái vua tên là Jocasta, rồi
được chia nửa giang sơn Creon cho. Định mạng khốc liệt đang chờ chàng tại nơi
đây.
Thình lình hung thần đầu người mình sư tử Sphinx hiện
ra, trước khi xé xác chàng trai lạ mặt, thần đưa câu hỏi kết thệ (riddle) như
lần trước: “Vật gì mà ban mai đi bốn chân, trưa đến thì đi hai chân, chiều về
thì đi ba chân?” Chàng trai Oedipus Rex không do dự trả lời liền: “Đó là con
người. Lúc ấu thơ thì bò bằng bốn chân, khi lớn thì đi bằng hai chân, về già
với cây gậy thì đi bằng ba chân.” Lời thệ nguyện (riddle) được giải lập tức
hung thần Sphinx rùng mình biến hình, rồi bốc hơi tan mất trước hàng ngàn cặp
mắt sợ sệt dân thành Athens. Bệnh dịch lập tức không còn nữa. Giữ lời hứa, vua
Damasistratus làm lễ thành hôn Jocasta, em gái mình cho chàng trai trẻ phương
xa đến. Toàn dân hoan hỉ, hoàng hậu Jocasta xinh đẹp cũng nguôi ngoai tang lòng
ngày xưa. Chàng trai làm vua được hai chục năm, thì biết được tin vua trước
mình là Laius bị kẻ lạ mặt giết chết, hung thủ không tìm ra. Vua Oedipus Rex
bèn treo giải thưởng cho toàn dân tìm cho ra hung thủ giết vua Laius. Oedipus
và Jocasta có 4 người con, tên là Antigone, Ismene, Eteocles và Polyneices.
Riêng người con gái Antigone trẻ nhất, xinh đẹp và rất có hiếu với cha mẹ.
Ngày
kia, tin dữ dưa đến. Người hầu cận ngày xưa của vua Laius, người mà được lệnh
vua đem dứa bé có gót chân đỏ vào núi rừng giết chết. Hầu cận này tình cớ thấy
gót chân vua, khi vua bước qua một tảng đá cuội trên dòng suối cạn. Hầu cận này
đã già, nhưng vẫn nhớ chuyện ngày xưa. Vua Oedipus nghe được chuyện, biếtchính
mình là kẻ đã giết cha ruột. Đứa con sát thân phụ. Chuyện cũ ngày xưa trở về
tâm trí mình. Trong lúc nóng giận vì bánh xe cán ngang chân, tên đánh ngựa là
kẻ hung tàn, lại còn muốn giết mình nữa. Vì tự vệ thôi, nhưng tại sao lão già
cùng chung xe ngựa, cũng lại rút gươm đâm mình nữa? Tại sao lại có chuyện như
vậy. Chuyện nhỏ đâu đáng gì? Nếu tên đánh xe ngựa biết lời xin lỗi thì chân ta
dù đau cách mấy ta cũng nguội lòng. Vua Oedipus nghe được câu chuyện ngày xưa
của mình. Về cung điện, bỏ ăn bỏ ngủ ba ngày đêm liên tiếp. Chuyện kinh hoàng
không thể nói nên lời. Trời ơi! Vợ mình Jocasta đang say ngủ trên giường có
phải là vợ mình hay không? Còn người nào mà ngày xưa đã cho mình bú, mang nặng
đẻ đau mình, nay lại là vợ mình sao? Còn mấy đứa con nữa, Antigone xinh đẹp có
phải là con mình hay là em gái của mình vì Jocasta sanh ra? Không thể được.
Trời ơi, ngàn lần không thể được như vậy đâu. Hỡi Thượng Đế, hỡi Thần Zeus, tại
sao lại là con? Như vậy tình sao đây? Tiếp tục cùng Jocasta yên vui hạnh phúc
trên ngai vàng này chăng? Không! Trăm ngàn lần không. Trời ơi!
Ngày
kia, vua Oedipus không chịu nỗi cắn rứt lương tâm, không muốn thấy Jocasta,
Antigone, Ismene, Eteocles. Vua Oedipus Rex bèn dùng tay móc cặp mắt của mình.
Trọn đời mù lòa. Ông bỏ cung điện mà lang thang trong rừng sâu núi thẳm. Cô gái
xinh đẹp nhất, Antigone thương cha mình tự dưng nổi điên mà tự làm đui mù, nên
Antigone khóc nức nỡ mà chạy theo cha vào rừng sâu núi thẳm. Đi xin ăn nuôi cha mình, lo giấc ngủ
cho cha mình. Một lòng hiếu thảo vô biên, nhưng cô không hiểu tại sao cha mình,
từ khi đui mù thì lại tìm cách xa lánh mình, không muốn nói chuyện gì với mình
hết, ngày đêm than khóc mà thôi. Cha mình cũng không gọi tên mình Antigone một
cách trìu mến như ngày xưa? Tại sao như vậy? Mình đâu có một lần nào lầm lỗi
với cha mình đâu? Tại sao như vậy? Antigone không trả lời được. Antigone chỉ
khóc thầm mà thôi khi đêm về. Còn mẹ, tuy vắng mình, nhưng vẫn còn mấy anh em
an ủi, còn cha chỉ một mình cô đơn nơi rừng sâu núi thẳm. Không, mình phải theo
cha mình trọn nghĩa mới được. Tội nghiệp cha tôi. Tại sao cha phải làm như vậy?
Cho tới ngày kia cha ruột mình chết héo rủ trong một ngôi đền Eumenides ở
Colone. Chôn cất cha xong, Antigone trở về Athens. Nhưng câu chuyện thương tâm
lại đổ thêm vào đầu cô gái vô tội. Người ta đã kết án tử anh mình, vì không
tuân lệnh Creon, đã cử hành nghi lễ chôn cất cho anh mình Polynice, vì người ta
kết tội anh mình là kẻ phản quốc theo địch. Antigone bị bắt, rồi Thượng hội
Đồng kết án tử nàng. Bắt giam sống trong ngôi nhà mồ của dòng họ. Cửa nhà mồ bị
bít kín, ngày đêm dưới mộ sâu, Antigone chiu không nỗi thảm cảnh xảy ra liên
tiếp cho đời mình. Antigone đành quyên sinh. Dân làng sau đó lập một ngôi mộ
mới chôn nàng. Nhưng tại ngôi mộ của cô gái đầy lòng hiếu thảo với cha, lòng
thương anh và mẹ, có một loài hoa lạ mọc trên ngôi mộ của mình. Dân thành
Athenes không dám gọi thẳng là tên Antigone, mà người ta gọi tắt là hoa Tigone.
Nho nhỏ, sắc hoa có năm, màu đỏ thắm, có năm màu tang
trắng. Mau tàn, nhưng đầy sự lung linh sống động. Loài hoa Tigone… “